View source for Main Page

[[File:Location Albania Europe.png|thumb|179x179px]]
Mirë se vini në Wiki Flete te Verdha enciklopedia e lirë që çdokush mund ta redaktojë. Vendosni informacione te verteta dhe serioze.

[[File:Flag of Albania.svg.png|thumb|180x180px]]

'''Shqipëria''' ([[Gegë|gegërisht]]: ''Shqipnia'', gjithashtu ''Shqypnia''; historikisht ''Arbri'' ose ''Arbëria'', ndërkombëtarisht ''Albania''), zyrtarisht '''Republika e Shqipërisë''', është një shtet në [[Evropa Juglindore|Europën Juglindore]]. Shtrihet në pjesën jugperëndimore të [[Gadishulli Ballkanik|Gadishullit Ballkanik]] dhe kufizohet në veriperëndim me [[Mali i Zi|Malin e Zi]], në verilindje me [[Kosova|Kosovën]], në lindje me [[Maqedonia e Veriut|Maqedoninë e Veriut]] dhe në jug me [[Greqia|Greqinë]]. Në perëndim laget me detet [[Deti Adriatik|Adriatik]] dhe [[Deti Jon|Jon]] dhe ndodhet vetëm 78 km larg [[Italia|Italisë]] përgjatë [[Ngushtesa e Otrantos|ngushtesës (kanalit) së Otrantos]], 72 km i gjerë. Shqipëria ka një sipërfaqe prej 28,748 km² dhe rreth 2,41 milion banorë  Ajo përfshin relieve të larmishme nga malet me kupola prej bore në [[Alpet Shqiptare]] dhe [[Korabi]], [[Vargmali Qendror (Shqipëri)|Vargmalet e Skënderbeut]], dhe [[Malet e Vetëtimës]], deri tek fushat e ulëta të plleshme nga brigjet e [[Deti Adriatik|Adriatikut]] dhe [[Bregdeti Shqiptar i Jonit|Jonit]]. [[Tirana]] është kryeqyteti dhe qyteti më i madh i shtetit, duke e përcjellur në renditje [[Durrësi]], [[Vlora]] dhe [[Shkodra]].

Trashëgimtare e qytetërimit të lashtë [[ilirët|ilir]], Shqipëria ka shënuar një përparim të dukshëm ekonomik, shoqëror e kulturor pas shekujsh prapambetje nën [[Perandoria Osmane|Perandorinë Osmane]] dhe në regjime diktatoriale gjatë shek. XX. Pas rënies së rendit komunist më [[1991]], Shqipëria ka përjetuar një periudhë kalimtare të vështirë drejt demokracisë së lirë dhe ekonomisë së tregut. Prej vitit 2009, Shqipëria është anëtare e [[NATO]]-s dhe aplikante për kandidate për anëtarësim në Bashkimin Europian. Shqipëria është dëshmuar faktor i rëndësishëm në ruajtjen e qëndrueshmërisë rajonale, duke mbështetur pavarësinë e [[Kosova|Kosovës]] dhe zgjidhjen e mosmarrëveshjeve politike në [[Ballkan]]. Ndërkaq, shteti shqiptar po gëzon përmirësim e zhvillim të turizmit; po ashtu, mban vendin e 62-të në botë për mirëmbajtjen e mjedisit. Shqipëria është zgjedhur një nga vendet më të mira për të kaluar pushimet në vitin [[2011]] nga disa gazeta të njohura. 

Shteti është kandidat zyrtar për anëtarësi në [[Bashkimin Evropian]].

== Gjeografia ==

=== Vendndodhja gjeografike ===
Shqipëria kufizohet nga [[Mali i Zi]] në veriperëndim, Kosova në veri, nga Maqedonia e Veriut në lindje dhe [[Greqia]] në jug. Në kufirin natyror perëndimor Shqipëria ka dalje të hapur në Detin Adriatik dhe në jugperëndim në Detin Jon. [[Gjatësia]] e vijës kufitare të Republikës së Shqipërisë është 1094&nbsp;km, nga të cilat 657&nbsp;km vijë kufitare tokësore, 316&nbsp;km vijë bregdetare, 48&nbsp;km vijë ndarëse përmes lumenjve dhe 73&nbsp;km përmes liqeneve.

Sipërfaqja e përgjithshme është 28.748 kilometra katrorë. Kryeqyteti i saj është [[Tirana]].

Gjatësia e përgjithshme e vijës kufitare është 1094&nbsp;km, nga te cilat janë: 657&nbsp;km (kufi tokësor), 316&nbsp;km (kufi detar), 48&nbsp;km (kufi lumor) dhe 73&nbsp;km (kufi liqenor).

Në veri e verilindje ka 529&nbsp;km vijë kufitare me Malin e Zi, Kosovën dhe Maqedoninë e Veriut, ndërsa në jug e juglindje me Greqinë një vijë kufitare prej 271&nbsp;km. Në perëndim Shqipëria laget nga [[Deti Adriatik]] e në jug-perëndim nga [[Deti Jon]].

Shqipëria ka një pozitë të favorshme gjeografike, pasi gjendet në kryqëzimin e rrugëve më të shkurtra që kalojnë nga Mesdheu perëndimor për në Ballkan e [[Anadolli|Azinë e Vogël]] dhe kontrollon kalimin përmes [[Ngushtica e Otrantos|kanalit detar të Otrantos]]. Luginat e saj më të gjëra janë ato të lumenjve Drin, Shkumbin dhe Vjosë, që lehtësojne, njëkohësisht, lidhjen e brendshme të [[Ballkani]]t me detin Adriatik dhe të Azisë së Vogël me viset e Mesdheut. Bregdeti i Adriatikut shtrihet nga gryka e Bunës deri në Kepin e Gjuhëzes. Në gjirin e Vlorës e në drejtim të jugut, bregdeti është i lartë, shkëmbor, ku dominon mali i Karaburunit. Gjiret kryesore të Shqipërise janë: gjiri i Drinit, i Lalzit, i [[Durrësi]]t, i Karavastasë dhe i [[Vlorë]]s, në hyrje të së cilës gjendet ishulli i Sazanit.

=== Relievi ===
Relievi i Shqipërisë është kryesisht kodrinor-malor. Vargmalet e para alpine u formuan nga mbarimi i jurasikut, ndërsa gjatë erës kenozoike u shpejtua procesi malformues në tërësinë e Albanideve, që tani përbëjnë tokën e nëntokën e Shqipërisë. Lartësia mesatare e relievit është 708 metra, ose 2 herë më e lartë se mesatarja e Evropës. Lartësitë më të mëdha gjenden në Alpet shqiptare dhe në malet e Lindjes (Korabi 2751&nbsp;metra mbi nivelin e detit, përben edhe majën më të lartë të Shqipërisë).

Fushat zënë kryesisht pjesën perëndimore, përgjatë bregdetit Adriatik, por ka edhe në pjesë të tjera të vendit. Fushat më të larta janë ato të pellgut të Korçës, mbi 800 metra mbi nivelin e detit. Fushat gjenden kryesisht përgjatë lumenjve kryesore si: Vjosë, Devoll, Osum, Shkumbin, Erzen, Mat e Drin, ku gjenden, gjithashtu, edhe tokat bujqësore e qendra të mëdha banimi, si dhe përshkohen nga rrugë te rëndësishme lidhjesh. 

Territori i Shqipërisë ndahet në katër krahina të mëdha natyrore (fiziko-gjeografike): [[Alpet Shqiptare|alpet shqiptare]], [[krahina malore qendrore]], [[krahina malore jugore]], dhe [[ultësira bregdetare]].

Lagunat kryesore në Shqipëri janë ato të [[Laguna e Lunrës|Lunrës]] (Vilunit), [[Laguna e Patokut|Patokut]], [[Laguna e Bishtrakës|Bishtrakës]], [[Laguna e Karavastasë|Karavastasë]], [[Laguna e Nartës|Nartës]], dhe [[Laguna e Pashalimanit|Pashalimanit]].

Territori shqiptar përfshin shumë plazhe. Ato kryesoret janë [[Plazhi i Velipojës]], [[Plazhi i Shëngjinit|Shëngjinit]], [[Plazhi i Talës|Talës]], [[Plazhi i Durrësit|Durrësit]],[[Plazhi i Divjakës|Divjakës]], [[Plazhi i Semanit|Semanit]], [[Plazhi i Vlorës|Vlorës]], [[Plazhi i Dhërmiut|Dhërmiut]], [[Plazhi i Himarës|Himarës]], dhe [[Plazhi i Sarandës|Sarandës]].

Kepat kryesore janë [[Kepi i Rodonit]], [[Kepi i Bishtit të Pallës]], dhe [[Kepi i Gjuhezës]].

Ishujt kryesorë janë [[Ishulli i Sazanit]], [[Ishulli i Kunës]], [[Ishulli i Zvërnecit]].

Në Shqipëri ekziston një gadishull, ai i [[Karaburuni|Karaburunit]].
=== Klima ===
Shqipëria bën pjesë në brezin subtropikal dhe përfshihet në zonën e klimës mesdhetare, me dimër të shkurtër e të butë dhe me verë të nxehtë e shumë të thatë. Klima e Shqipërisë ka ndryshime të mëdha nga një krahinë në tjetrën dhe kontraste të mëdha në temperaturë, reshje, ndriçimin diellor, lagështirën e ajrit, etj.

Ndriçimi diellor lëviz nga 2,731 orë në vit në [[Xarë]] të [[Rrethi i Sarandës|Sarandës]],<ref>[http://www.gazetazagoria.org/index.php?page=show&rubrika=editorial&id=2 "MADE IN ZAGORIA" nga www.gazetazagoria.org]{{Lidhje e vdekur}}{{Lidhje e thyer}} – Hapur me 26 qarshor 2011</ref> 2,722 orë në vit në [[Vlora|Vlorë]], 2,560 orë në vit në [[Tirana|Tiranë]], 2,246 orë në [[Peshkopia|Peshkopi]] dhe 2,046 orë në vit në [[Kukësi|Kukës]].

Bien mesatarisht 1430&nbsp;mm reshje në vit dhe vijnë duke u pakësuar nga perëndimi në lindje.

=== Njësitë territoriale ===
{{Kryesor|Njësitë administrative të Shqipërisë}}
Ndarja administrative njësive territoriale në Shqipëri është bërë në disa nivele duke filluar nga niveli më i madh [[qarku]], pastaj [[bashkia]] dhe [[njësia administrative]].

[[Bashkia e Tiranës]] gëzon status të veçantë nga bashkitë e tjera dhe ndahet në [[11 Bashkitë e Tiranës|11 njësi bashkiake]] të vogla.
[[Skeda:AlbaniaNumberedDistricts.png|right|369x369px|Rrethet e Shqipërisë]]
Shqipëria është e ndarë në ''12 [[Qarqet e Shqipërisë|qarqe]]'':
{{Div col|colwidth=15em}}
# [[Qarku i Beratit]]
# [[Qarku i Dibrës]]
# [[Qarku i Durrësit]]
# [[Qarku i Elbasanit]]
# [[Qarku i Fierit]]
# [[Qarku i Gjirokastrës]]
# [[Qarku i Korçës]]
# [[Qarku i Kukësit]]
# [[Qarku i Lezhës]]
# [[Qarku i Shkodrës]]
# [[Qarku i Tiranës]]
# [[Qarku i Vlorës]]
të cilat ndahen më tej në ''36 [[Rrethet e Shqipërisë|rrethe]]'':
# [[Rrethi i Beratit]]
# [[Rrethi i Bulqizës]]
# [[Rrethi i Delvinës]]
# [[Rrethi i Devollit]]
# [[Rrethi i Dibrës]]
# [[Rrethi i Durrësit]]
# [[Rrethi i Elbasanit]]
# [[Rrethi i Fierit]]
# [[Rrethi i Gjirokastrës]]
# [[Rrethi i Gramshit]]
# [[Rrethi i Hasit]]
# [[Rrethi i Kavajës]]
# [[Rrethi i Kolonjës]]
# [[Rrethi i Korçës]]
# [[Rrethi i Krujës]]
# [[Rrethi i Kuçovës]]
# [[Rrethi i Kukësit]]
# [[Rrethi i Kurbinit]]
# [[Rrethi i Lezhës]]
# [[Rrethi i Librazhdit]]
# [[Rrethi i Lushnjës]]
# [[Rrethi i Malësisë së Madhe]]
# [[Rrethi i Mallakastrës]]
# [[Rrethi i Matit]]
# [[Rrethi i Mirditës]]
# [[Rrethi i Peqinit]]
# [[Rrethi i Përmetit]]
# [[Rrethi i Pogradecit]]
# [[Rrethi i Pukës]]
# [[Rrethi i Sarandës]]
# [[Rrethi i Shkodrës]]
# [[Rrethi i Skraparit]]
# [[Rrethi i Tepelenës]]
# [[Rrethi i Tiranës]]
# [[Rrethi i Tropojës]]
# [[Rrethi i Vlorës]]
{{Div col end}}

{{Paragraf}}

== Historia ==
'''Historia e Shqipërisë''' në të vërtetë nuk përfshin vetëm të dhënat historike të hapësirës gjeografike mbi të cilën gjenden territoret shqiptare por edhe hapësirat e tjera të banuara me shqiptarë e që kanë mbetur jashtë kufijve të Shqipërisë së sotme e që në të kaluarën kanë qenë një tërësi.

=== Lashtësia ===
Mendohet që rrjedha parahistorike e shqiptarëve të jetë nga një fis i stërlashtë indo-evropian të cilët historiani Hellen Herodoti i përshkruante me emrin "pellazgë". Shumë njerëz i quajnë shqiptarët pasardhës të drejtpërdrejtë të një fisi të lashtë ilir, me emrin "Albani", ose "Albanët" i cili ishte i vendosur në Shqipërinë e sotme. Disa të tjerë mendojnë se Shqiptarët dhe ilirët janë pasardhës të pellazgëve, që kanë jetuar mijëra vjet para Krishtit. Prania e tyre mund të shikohet shumë mirë në ndërtimin politik në shekullin e 6 p. e. s. Metalpunues dhe luftëtarë të shkëlqyer, ilirët krijuan shumë mbretëri të vogla brenda vendit të tyre, duke luftuar ndërmjet njeri-tjetrit për kohën më të madhe të historisë së tyre. Vetëm gjatë shekullit të 6 p. e. s, të gjitha mbretëritë u bashkuan për të mbrojtur vendin nga fqinjët: nga mbretëria e Molosianëve në veri te Shqipërisë, mbretëria e Maqedonisë dhe nga mbretëria e [[Pionia|Pionisë]].
[[File:Egnatia.jpg|thumb|220x220px]]

=== Pellazgët ===
[[Skeda:Via Egnatia-en.jpg|Via Egnatia]]  - [[Pellazgët]] ishin një popull i lashtë indo-evropian që sipas disa shkrimeve të lashta të lëna nga ([[Homeri]], [[Herodoti]], [[Thukididi|Tukididi]] etj.) jetonin në pellgun e Egjeut dhe në bregdetin perëndimor të Azisë së Vogël, në Peloponez, në Greqinë Qendrore, në Thesali dhe në afërsi të këtyre viseve.

Në mesin e mijëvjeçarit të tretë dhe në fillim të mijëvjeçarit te dytë para Krishtit erdhën nga stepat e Lindjes grupe të reja popujsh që merreshin me blegtori. Këtu u përzien me banorët vendës dhe kështu u krijua bashkësia e re kulturore e Gadishullit Ballkanik. Kjo popullsi mendohet të jetë popullsia e lashtë pellazge. Sipas shumë studiuesve shqiptarë e të huaj, pellazgët ishin paraardhësit e [[Ilirët|ilirëve]].

=== Ilirët ===
[[Skeda:Gjergj Kastrioti.jpg|parapamje|200px|djathtas|[[Skënderbeu]]]]
{{Kryesor|Ilirët}}
[[Ilirët]], paraardhësit dymijë vjeçarë të kombësisë së sotme me prejardhje gjenetike të grupeve fisnore të familjeve të mëdha shqiptare si në zonat urbane e rurale si dhe nga studimet mbi shumë individë me lidhje gjaku 99% [[shqiptare]], vërtetuar edhe nga studimet e botimet e fundit nga institutet kërkimore shkencore nga Evropa kontinentale, SHBA e Kanada, nga specialistët e huaj dhe shqiptarë të shkencave antropologjike, gjenetike e arkeologjike, banonin që nga pjesa veri-perëndimore e [[Deti Adriatik|Detit Adriatik]] deri në Detin Jon, si dhe përgjatë kufirit tokësor të Gadishullit Ilirik me [[Dalmatët]], Maqedonasit dhe Hellenët të lashtë.

=== Shqipëria nën sundimin osman ===
{{Kryesor|Shqipëria nën sundimin osman}}
Sulmet e [[Ushtria osmane|ushtrive osmane]] për pushtimin e viseve shqiptare nisën në mesin e viteve 80 të shek. XIV. Të udhëhequra nga [[bejlerbeu]] i [[Rumelia|Rumelisë]], Timurtash Pasha, në vitin 1385 ushtritë osmane, pasi morën Sofjen, u futën në Shqipëri dhe pushtuan qytetet e Shtipit, të Përlepit, të Manastirit dhe të Kosturit. Në dokumente perëndimore dhe osmane të shek. XIV–XV për qytetet e Shkupit, të Manastirit, të Kosturit, të Janinës etj., si dhe për Fushë-Dardaninë shprehimisht është shënuar se ato ishin "në Shqipëri" apo "në tokat shqiptare".

=== Rilindja Kombëtare ===
[[Skeda:League of Prizren building.jpg|parapamje|djathtas|200px|Pamja e sotme e kompleksit, ku u mbajt Lidhja e Prizrenit]]
{{Kryesor|Rilindja Kombëtare}}
Nga mesi i shekullit të 19-të [[Turqia]] ishte në ethet e "Çështjes Lindore", në kohën që ballkanasit, duke përfshirë edhe shqiptarët, kërkonin të plotësonin ëndrrën e tyre kombëtare. Për të mbrojtur dhe përkrahur interesat e tyre kombëtare, shqiptarët u mblodhën në [[Prizren]], një qytet i [[Kosovës]], në vitin 1878 dhe krijuan Lidhjen Shqiptare të Prizrenit të njohur më shpesh sot si [[Lidhja e Prizrenit]]. Lidhja kishte dy qëllime kryesore, atë politike dhe atë kulturore. Së pari, u përpoq (pa sukses) të bashkonte të gjitha trojet shqiptare – atë kohe të ndara në katër vilajete, ose krahina, e Kosovës, e Shkodrës, e [[Manastiri (qytet)|Manastirit]], e Janinës – në një shtet vetëqeverisës brenda sistemit të Perandorisë Osmane. Së dyti, mprehu një lëvizje për zhvillimin e gjuhës shqipe, letërsisë, arsimimit, dhe kulturës. Në vijë me programin e dytë, në vitin 1908 udhëheqësit shqiptarë u takuan në qytetin e Manastirit (sllavisht: ''Bitola'', Maqedoni e Veriut) dhe përshtatën një alfabet kombëtar. Ai bazohej më së shumti në shkrimin latin, ky zëvendësoi disa alfabete të tjera, duke përfshirë [[Alfabeti arab|alfabetin arab]] ([[Elifba]]) dhe grek, që ishin gjer në atë kohë në përdorim. Në 28 Nentor 1912 Shqipëria nen drejtimin e Ismail Qemalit shpalli pavaresine nga Perandoria Osmane. Ismail Qemali dhe njerezit e tij krijuan një qeveri katërmbëdhjetë mujore që veproi në kushte shumë të veshtira. Në 1913 në Konferencen e ambasadoreve në Londer u njoh shteti shqiptar dhe kufijte e sotme të tij.

{{Paragraf}}

== Popullsia ==
[[Skeda:Piramida e popullsisë së Shqipërisë.gif|250px|parapamje|Popullsia e Shqipërisë ndër vite]]
{{Kryesor|Demografia e Shqipërisë}}
Shqipëria ka 2,402,113 banorë.<ref name="censusi" /> 46% e shqiptarëve jetojnë nëpër fshatra. Mbas kohës së diktaturës ndodhi një ndryshim demografik. Me qindra shqiptarë kanë emigruar (të ligjshëm ose të paligjshëm) në Itali, Greqi, BE edhe në vendet e Amerikës Veriore. Në 2004 shteti shqiptar shpalli një milion emigrantë në më pak se 15 vjet. Pavarësisht se njerëzit kanë emigruar, rritja e popullsisë në qytete si Tirana dhe Durrësi nuk u ndalua. Tirana, në vitin 1990 kishte 250,000 banorë edhe 20 vjet me vonë ka më shumë se 600,000 banorë, kjo është një rritje prej 140%. Në atë kohë njerëzit kanë lënë vendin dhe kanë shkuar nëpër vende të huaja ose njerëzit kanë lënë fshatin dhe kanë shkuar nëpër qytete. Kështu shumë fshatra në jug janë sot të lëna pas dore. Shqipëria ka disa pakica etnike-gjuhësore. Midis tyre janë pakica ortodoksët greqishtfolëse, [[vllehët]] (10,000), [[sllavët]] (3,000 [[Serbët|serbë]], [[Boshnjakët në Shqipëri|boshnjakë]], [[Goranët|goranë]] dhe [[Maqedonët e sotëm|maqedonas]], romë 9,000). Rreth 25,000 ortodoksët greqishtfolëse kanë banimet në zonat rurale në jug të Shqipërisë dhe kryesisht në zonat e pakicave gjuhësore në kufi me Greqinë të qarkut të Sarandës, të Gjirokastrës (Dropull, Pogon), të Delvinës, të Himarës, si dhe në qendrat e mëdha si Durrësi, Tirana.

=== Qytete të veçanta të Shqipërisë ===

<div style="float:left; margin-right:10em">
{| class="wikitable"
|+ Qytete arkeologjike
|-
|style="width:20em"| [[Albanopoli]] (Tirana e Vjeter)
|-
|style="width:20em"| [[Apolonia]]
|-
|style="width:20em"| [[Butrinti]]
|-
|style="width:20em"| [[Bylisi]]
|-
|style="width:20em"| [[Durrësi]]
|-
|style="width:20em"| [[Lezha]]
|}

{| class="wikitable"
|+ Qytete të mbrojtura nga [[UNESCO]]
|-
|style="width:20em"| [[Berati]]
|-
|style="width:20em"| [[Butrinti]]
|-
|style="width:20em"| [[Gjirokastra]]
|}
</div>

<div style="clear:both;"></div>

=== Popullsia etnike ===
{{Kryesor|Demografia e Shqipërisë#Minoritetet|l1=Minoritetet në Shqipëri}}

==== Shqiptarët ====
{{Kryesor|Shqiptarët}}
Shqiptarët janë grupi etnik më i madh në Shqipëri, me 91.3%.<ref name="censusi">{{Cite web |date=28 qershor 2024 |title=Të dhënat e Censit 2023 |url=https://shqiptarja.com/uploads/ckeditor/667eb96647c4bcens-2023.pdf |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20240628133314/https://shqiptarja.com/uploads/ckeditor/667eb96647c4bcens-2023.pdf |archive-date=28 qershor 2024 |access-date=28 qershor 2024 |language=sq}}</ref>

Shqiptarët ndahen në dy grupe mëdha gjuhësore: [[Gegë]]t edhe [[Toskë]]t, që përveç disa ndryshimeve në gjuhë dallojnë edhe në kulturë dhe në besimin fetar. Toskët shtrihen në Jug të vendit dhe ndahen në [[Myslimanët|Myslimanë]] ([[Islami Synit|Syni]] dhe [[Bektashijtë|Bektashi]]) dhe në të Krishterë Ortodoksë, kurse Gegët shtrihen në Veri dhe ndahen në Myslimanë (shumica dërrmuese Syni dhe pakica Bektashi) dhe në të Krishterë Katolikë. Gjithsesi dallimet midis dy grupimeve me rritjen e urbanizimit kanë ardhur duke u zhdukur.

==== Romët ====
{{Kryesor|Romët në Shqipëri}}
Zyrtarisht Shqipëria ka rreth 9,813 romë<ref name="censusi" /> por burime të tjera thonë që jetonjë përafërsisht 120,000 romë në Shqipëri<ref>[http://www.errc.org/cikk.php?cikk=3622 Basic Facts on Roma – Albania – ERRC.org<!-- Roboti gjeneroi titull për referencën -->]</ref>. [[Romët]] janë të përhapur në pjesën më të madhe të qendrave të banuara në Ulësirëm Perëndimore të Shqipërisë. Mungesa e shifrave te sakta për regjistrimin e romeve ne Shqipëri ndodh sepse romet nuk kane aftësitë e duhura për te regjistruar fëmijët e porsalindur.

==== Vllehët ====
{{Kryesor|Vllehët në Shqipëri}}
Vendbanimet e bashkësive vllah/arumun në Shqipëri datojnë qysh herët në histori. Ata kanë qenë për një kohë të gjatë të integruar në të gjitha pikëpamjet e jetës së vendit me popullatën e përgjithshme, duke dhënë ndihmën e tyre dhe duke promovuar vlerat e shoqërisë shqiptare.

[[Vllehët]]/arumunët zyrtarisht në Shqipëri janë të njohur si pakicë gjuhësore. Popullsia me origjinë vllahe/arumune kryesisht është vendosur në Shqipërinë Jugore dhe në Shqipërinë e Mesme. Vllahët kanë ruajtur zakonet dhe traditat e tyre. Në fillim të vitit 1999 ata kanë themeluar shoqatën kulturore, e cila organizon aktivitete artistike me pjesëmarrjen e grupeve folklorike. Bashkësia ka botuar në gjuhën arumune libra për historinë dhe literaturë tjetër.

==== Malazezët ====
{{Kryesor|Sllavët në Shqipëri}}
Ky minoritet fare i vogël jeton në veri të [[Shkodra|Shkodrës]].<ref>http://www.zhurnal.mk/mk/cont.asp?k=21208120405&s=211009112627&id=1391085217{{Lidhje e vdekur}}{{Lidhje e thyer}}</ref> Serbët kanë marrë gjendjen e minoritetit vitin e kaluar. Komiteti Shtetëror për Minoritetet është organizuar në mars të vitit 2005 dhe është vënë në vartësi të Qeverisë Shqiptare. Ky komitet ka në përbërjen e tij edhe një përfaqësues të komunitetit malazez.

Serbët votojnë për Partinë e të Drejtave të Njeriut, anëtarët e së cilës janë kryesisht qytetarë të minoritetit ortodoksët greqishtfolës. Kjo parti ka tre përfaqësues në Parlamentin e Shqipërisë dhe një ministër në qeveri. Milan Brojovic (serb) është zëvendës-kryetar i Partisë, dhe drejtor i Menaxhimit të Sportit në Ministrinë e Kulturës, Rinisë dhe Sporteve.

Malazezet janë të bashkuar në Shoqatën "Moraca-Rozafa", qendra e së cilës është në Shkodër.

==== Maqedonasit ====
{{Kryesor|Maqedonët në Shqipëri|l1=Maqedonasit në Shqipëri}}
Jetojnë në nëntë fshatra rreth [[Liqeni i Prespës|liqenit të Prespës]] ne [[Korça|Korçë]], si dhe në disa fshatra të tjera në rrethin e Dibrës. Numri i tyre në Shqipëri është 2,281.<ref name="censusi" /> Minoriteti maqedonas ndodhet i përqendruar në zonën e Prespës që shtrihet në verilindje të qytetit të Korçës, 30&nbsp;km larg tij. Kjo zonë është e vendosur në skajin juglindor të territorit shqiptar në kufi me Maqedoninë e Veriut dhe Greqinë. Sipërfaqja e zones së Prespës është 213,9&nbsp;km². Popullsia aktualisht përbëhet nga 418 banorë. Vija përgjatë liqenit të Prespës me kufirin shqiptar është 35&nbsp;km. Gjatë kësaj vije shtrihen të 9 fshatrat minoritare të zonës së Prespës që janë: Liqenasi (Pustec), Lajthiza, Zaroshka, Cerja, Shulini, Gollombopi, Gorica e Vogël, Bezmishti dhe Gorica e Madhe. Nga pikëpamja administrative, të 9 fshatrat minoritare përbëjnë një komunë me emrin Komuna e Liqenasit sipas emrit të fshatit Liqenas që është më i madhi. Ky fshat e ka pasur emrin Pustec, por më vonë emri i tij dhe emrat e fshatrave të tjerë janë shqipëruar. Në takim me banorët vendas, u kërkua që fshatrat të quhen me emrat e tyre në origjinsl: Pustec, Gollomboq, Bezmosht, etj. Drejtuesit e qeverisjes vendore u shprehën të gatshëm për ta pranuar këtë kërkesë.

==== Ortodoksët greqishtfolës ====
{{Kryesor|Demografia e Shqipërisë#Pakica ortodoksët greqishtfolëse|l1=Greqishtfolësit në Shqipëri}}
Sipas të dhënave zyrëtare pakica kombëtare më e madhe që jeton në territorin e Republikës së Shqipërisë është pakica greqishtfolëse. Popullsia e saj, sipas të dhënave nga Regjistrimi i Përgjithshëm i Popullsisë dhe i Banesave i vitit 2011 është 23,485 banorë.<ref name="censusi" /> Pjesa dërrmuese e saj jeton në jug të vendit, në 40 fshatra të rrethit Gjirokastër, 35 fshatra të Sarandës, 16 fshatra të Delvinës dhe 2 fshatra të Përmetit. Pakica greqishtfolëse është pakica e parë e njohur nga shteti shqiptar dhe mund të thuhet se çështja e pakicave kombëtare në Shqipëri ka qenë identifikuar për një kohë të gjatë me pakicën greqishtfolëse.

== Feja ==
{{Kryesor|Feja në trevat shqiptare}}
{{Pie chart
| thumb = right
| caption = [[Feja në trevat shqiptare|Feja në Shqipëri]] sipas [[Regjistrimi|Censit]] 2023 te kryer nga [[INSTAT|Instituti i Statistikave]] (INSTAT)<ref name="censusi" />
|label1 = [[Islami në Shqipëri|Islami]]
|value1 = 45.86
|color1 = DarkGreen
|label2 = [[Kisha katolike në Shqipëri|Katolicizmi]]
|value2 = 8.38
|color2 = Gold
|label3 = [[Ortodoksia Lindore në Shqipëri|Ortodoksia]]
|value3 = 7.22
|color3 = Red
|label4 = [[Protestantizmi në Shqipëri|Ungjillizmi]]
|value4 = 0.4
|color4 = Skyblue
|label5 = [[Bektashinjtë në Shqipëri|Bektashizmi]]
|value5 = 4.81
|color5 = Yellowgreen
|label6 = [[Teizmi|Besimtarë pa denominim]]	
|value6 = 13.82
|color6 = Grey
|label7 = [[Ateizmi]]
|value7 = 3.55
|color7 = Lightgrey
|label8 = Te padeklaruar
|value8 = 15.76
|color8 = black
|label9 = Te tjerë
|value9 = 0.15
|color9 = Pink
}}
[[File:Marche Charlie Hebdo Paris 02.jpg|thumb|left|Përfaqësues të komuniteteve [[Islami në Shqipëri|islame]], [[Ortodoksia Lindore në Shqipëri|ortodokse]], [[Bektashinjtë në Shqipëri|bektashiane]] dhe [[Kisha katolike në Shqipëri|katolike]] shqiptare në [[Paris]]]]
Shqipëria është një vend [[Shekullarizmi|laik]] dhe i larmishëm fetar, [[Shteti laik|pa fe zyrtare]]. [[Liria e fesë|Liria e fesë, besimit dhe ndërgjegjes]] garantohet sipas [[Kushtetuta e Shqipërisë|kushtetutës së vendit]].<ref name="kushtetuta" /> Shqipëria është e njohur për [[Toleranca fetare në Shqipëri|tolerancë të gjerë fetare]]. Sipas [[Regjistrimi|Censit]] të 2023, të kryer nga [[INSTAT]], 1,101,718 (45.86%) e banorëve në Shqipëri janë [[Islami në Shqipëri|myslimanë]], 201,530 (8.38%) [[Kisha katolike në Shqipëri|katolikë]], 173,645 (7.22%) [[Ortodoksia Lindore në Shqipëri|ortodoksë]], 115,644 (4.81%) [[Bektashinjtë në Shqipëri|bektashinj]], 9,658 (0.4%) [[Protestantizmi në Shqipëri|ungjillorë]], 3,670 (0.15%) besimtarë që i perkasin besimeve të tjera, 332,155 (13.82%) [[Teizmi|besimtarë pa denominim]], 85,311 (3.55%) [[Ateizmi|ateistë]] dhe 378,782 (15.76%) të padeklaruar.<ref name="censusi" />

== Politika ==
[[Skeda:Tirana, Albania – National Assembly 2015 01.jpg|parapamje|djathtas|230px|Kuvendi i Shqipërisë]]
{{Kryesor|Sistemi shtetëror në Shqipëri}}
Shqipëria është një [[Republika|republikë kushtetuese]] [[Republika parlamentare|parlamentare]] dhe [[Shteti sovran|shtet sovran]], [[Sistemi shtetëror në Shqipëri|politika]] e së cilës funksionon sipas një kuadri të përcaktuar në [[Kushtetuta e Shqipërisë|kushtetutë]] ku [[Presidenti i Shqipërisë|presidenti]] funksionon si [[kreu i shtetit]] dhe [[Kryeministri i Shqipërisë|kryeministri]] si [[kreu i qeverisë]].<ref name="kushtetuta">{{cite web |title=1998 CONSTITUTION OF THE REPUBLIC OF ALBANIA |url=https://www.osce.org/albania/41888?download=true |website=osce.org |language=en |pages=1–3}}</ref> [[Sovraniteti]] i takon [[Shqiptarët|popullit shqiptar]] dhe ushtrohet nga populli shqiptar nëpërmjet përfaqësuesve të tij ose drejtpërdrejt.<ref name="kushtetuta"/>

[[Kushtetuta e Shqipërisë]] u miratua më 28 nëntor 1998 përmes referendumit mbarëpopullor. Kjo kushtetutë përkufizon Shqipërinë si republikë parlamentare, shtet unitar e të pandashëm, si dhe me qeverisje të bazuar "në një sistem zgjedhjesh të lira, të barabarta, të përgjithshme e periodike". Sipas kushtetutës, organi ligjvënës përbëhet nga një dhomë – Kuvendi – dhe ka 140 anëtarë, të cilët zgjedhin kreun e shtetit, Presidentin e Republikës, si dhe Këshillin e Ministrave e ngarkuar me pushtetin ekzekutiv.

[[Ekzekutivi (qeveria)|Pushteti ekzekutiv]] ushtrohet nga presidenti dhe kryeministri, ku pushteti i presidentit është shumë i kufizuar. Presidenti është [[komandanti i përgjithshëm]] i [[Forcat e Armatosura të Republikës së Shqipërisë|ushtrisë]] dhe përfaqësuesi i unitetit të popullit shqiptar.<ref name="president">{{cite web |title=1998 CONSTITUTION OF THE REPUBLIC OF ALBANIA |url=https://www.osce.org/albania/41888?download=true |website=osce.org |language=en |pages=17–19}}</ref> Mandati i presidentit varet nga besimi i parlamentit dhe zgjidhet për një mandat pesëvjeçar nga parlamenti me një shumicë prej tre të pestat e të gjithë anëtarëve të tij. Kryeministri, i emëruar nga presidenti dhe i miratuar nga parlamenti, është i autorizuar të formojë kabinetin. Kabineti përbëhet kryesisht nga kryeministri, duke përfshirë deputetët dhe ministrat e tij.<ref name="prime minister">{{cite web |title=1998 CONSTITUTION OF THE REPUBLIC OF ALBANIA |url=https://www.osce.org/albania/41888?download=true |website=osce.org |language=en |pages=19–21}}</ref>

== Ekonomia ==
[[Skeda:07Tirana Sheshi Skenderbej03.jpg|parapamje|djathtas|230px|Qendra e [[Tirana|Tiranës]] ose [[Sheshi Skënderbej]]]]

{{Kryesor|Ekonomia e Shqipërisë}}

Përpara vitit 1991, [[PPSH|Partia e Punës]] atëherë në pushtet e drejtonte ekonominë e vendit me anë të një serie planesh pesë-vjeçare. Të gjitha degët prodhuese kontrolloheshin nga shteti, bujqësia ishte kolektivizuar plotësisht dhe industria ishte pronë e shtetit, ndërsa sipërmarrjet private ishin të ndaluara rreptësisht. Përveç kësaj [[Kushtetuta e Shqipërisë|Kushtetuta e Republikës Socialiste të Shqipërisë]] e ndalonte qeverinë të kërkonte ndihma nga jashtë, të pranonte borxhe apo të lejonte investime të huaja në vend. Dështimi i kësaj ekonomie të kontrolluar e shtyu qeverinë paskomuniste të decentralizojë procesin e vendimmarrjes ekonomike. Ndalimi i tregtisë private është shfuqizuar qysh nga fillimi i viteve 90-të, qeveria ka kohë që pranon borxhe dhe kredi të huaja, dhe përpiqet të krijojë vende të reja pune, me anë të bashkëpunimeve me partnerët nga jashtë. Këto masa kanë për qëllim rritjen e industrisë së lehtë, prodhimet ushqimore dhe bujqësore, si dhe ekonominë në tërësi. Progresi i viteve të fundit është i dukshëm, tregu përmban të gjithë artikujt e nevojshëm industrialë dhe bujqësorë, ekonomia në përgjithësi po ecën me hapa të shpejta dhe po zhvillohet gradualisht duke pasur për çdo vit një rritje mesatarisht shumë të lartë vjetore në krahasim me vendet e tjera të [[Evropa Juglindore|Evropës Juglindore]].

=== Nafta ===
Në jug të Shqipërisë do të kërkohet për gaz dhe naftë dhe për këtë tashmë është nënshkruar marrëveshja.
Kërkimi për lëndët djegëse tejet të rëndësishme në kohën tonë, i është besuar kompanisë amerikane "''Sky Petroleum''".

Investimi i kompanisë Sky Petroleum për kërkimin e naftës dhe të gazit në Bllokun 4 dhe 5 dhe në zonën e Dumresë është rreth 7-8 milionë dollarë, ndërsa parashikimet flasin për një potencial naftë mbajtës deri në 900 milionë barrela. Duke besuar tek konfirmimi i shifrave nga kërkimet, përpunimi i të dhënave sizmike dy dimensionale, si dhe nga shpimet e reja, që sipas marrëveshjes do të bëhen nga kompania amerikane "''Sky Petroleum''", ish ministri Prifti u shpreh shumë i kënaqur, që kompania ka treguar interes për të kërkuar në këtë zonë të Shqipërisë.

Në vitin e parë kompania do të bëjë përpunimin e të dhënave sizmike dydimensionale, të cilat janë sot në arkivat tona, rishikimin dhe përpunimin e tyre. Më pas, në vitet e tjera ka një grafikë të detajuar të investime dhe kërkimeve në këto zona. Ndërsa përfaqësuesi i kompanisë Sky Petroleum, Karim Jabanputra vlerësoi shpejtësinë dhe lehtësinë e procesit për nënshkrimit e marrëveshjes me ministrinë e Ekonomisë, Tregtisë dhe Energjetikës.

== Transporti ==
[[Skeda:Terminal jashte.jpg|parapamje|djathtas|230px|Terminali i ri nga jashtë]]

=== Autostradat ===
=== Aeroporti ===
{{Kryesor|Aeroporti Nënë Tereza}}
Aeroporti Nënë Tereza në Rinas është [[aeroporti]] i vetëm ndërkombëtar i Shqipërisë për fluturime civile. Ai ndodhet rreth 20&nbsp;km nga kryeqyteti [[Tirana]]. Nga [[Rinasi]] ka fluturime direkte me mjaft destinacione të botës. Nga Rinasi fluturojnë disa avionë të shoqërive të fluturimit drejt destinacioneve të [[Evropa|Evropës]], dhe prej pikave të transitit për në disa qytete të tjera joevropiane. Gjate periudhës se sistemit komunist ne Shqipëri ka pasur edhe aeroporte te tjera te cilat ishin te karakterit aeroporte ushtarake. Me i madhi ishte ne qytetin e [[Kucoves]], ku ishte edhe një nga bazat me kryesore te forcave ajrore te Shqipërisë dhe një nga bazat ajrore me te medha ne Ballkan. Ne aeroportin e Kucoves kryheshin dhe shërbime servisi për avionët luftarak Mik 17 dhe Mik 19 me një cilësi dhe profesionalizem te larte. Aeroport tjetër i rëndësishëm ka qene edhe aeroporti i [[Vlores]], ne te cilin u krijua edhe shkolla e pare e aviacionit ne Shqipëri.

==[[Forcat e Armatosura të Republikës së Shqipërisë|Forcat e Armatosura]]==
Më 9 korrik 1945 ajo mori emrin Ushtria Kombëtare dhe numri i saj u reduktua në 40 000, në dhjetor në 35 000 ndërsa në 1948 ky numër ra në 27 000 ushtarakë aktiv. Në të njëjtën kohë ajo filloi transformimin në një ushtri të rregullt të kohës së paqes. Struktura organizative esaj përbëhej nga [[Ministria e Mbrojtjes e Shqipërisë|Ministria e Mbrojtjes]], [[Shtabi i Përgjithshëm]], [[Forcat Tokësore Shqiptare|FT]], [[Flota Luftarake Detare|FD]], [[Forcat Ajrore Shqiptare|FA]], FR dhe ato Territoriale. Në vitin 1951 Ushtria krijoi për herë të parë aviacionin ushtarak, në vitin 1953 armën e Kimisë, shërbimin e Komunikimit, Zbulimin etj. FD, tanket, artileria, transporti, logjistika dhe disa shërbime të tjera u riorganizuan. Shqipëria ishte anëtare e Traktatit te Varshavës nga vitet 1950 deri 1968. [[Forcat e Armatosura të Republikës së Shqipërisë|Ushtria shqiptare]] u pajis me armatim dhe teknikë nga [[Bashkimi Sovjetik]]. Kjo periudhë shënoi fillimet e stërvitjeve të mëdha, sië ishte ajo e vitit 1950. Në vitin 1966 sipas udhëzimeve të [[PPSH]] me qëllimin e bërjes së ushtrisë më pak të kushtueshme dhe të lidhur me popullin për mos lejimin e krijimit të ëKastës Ushtarakeë, u realizua nxjerrja e ushtrisë nga kazermat, heqja e sistemit të gradave dhe shpërndarja e saj ne cdo pjesë të territorit të vendit. Komisari politik u vendos për të përfaqësuar vijën e partise në komandat e të gjitha niveleve të Forcave të Armatosura. Gjate periudhës së Luftës së Ftohtë, në vitet 70 dhe 80, [[Forcat e Armatosura të Republikës së Shqipërisë|Forcat e Armatosura]] patën një rritje të madhe numerike duke arritur shifrën 61 000 forca aktive, dhe 260,000 rezerviste dhe një numër i madh i Forcave Vullnetare. Ato u riorganizuan disa herë në njësi të përmasave dhe formave joeficente. Në fund të viteve 80 kishte 22 divizione që përbënin 3 fronte. Bazuar në konceptin e ëmbrojtjes pëllëmbë për pëllëmbëë Ushtria u shpërnda në 2200 pika në tëgjithë vendin dhe fortifikimi u kthye në qëllim më vete. Për herë të parë në historinë ushtarake botërore Shkollat e Lira ushtarake filluan në Shqipëri. Në vitet 90 me ndryshimin e sistemit politik, edhe Ushtria u bë pjesë e këtyre ndryshimeve. Reforma në FA filloi me vendosjen e kontrollit civil në to, heqjen e simboleve komuniste nga uniformat ushtarake dhe zëvëndësimi e tyre me simbolet kombëtare, vendosjen e gradave dhe depolitizimin e departizimin. Në bazë të koncepteve të reja për përdorimin e FA u bë ristrukturimië e riorganizimi i tyre me tendencë kryesore zvogëlimin e sasisë dhe rritjen e cilësisë. Hapja ndaj botës ishte një aspekt tjetër që i shërbeu modernizimit të FA dhe rritjes së shkallës së ndërveprueshmërisë së tyre me partnerët ndërkombëtar. Në vitin 1992 Shqipëria shpalli publikisht dëshirën e saj për tëu bërë anëtare e [[NATO]]-s, dëshirë e cila u pasua me ndërmarrjen e hapave konkret në këtë drejtim. Kështu në vitin 1994 firmoset Dokumenti në kuadrin e PP dhe në qershor [[1995]], Shqipëria është zyrtarisht pjesë e nismës PP. Në vitin [[1999]] u përgatit për herë të parë Plani i Veprimit për Anëtarësim (MAP). Megjithëse në vitin 1997, si pasojë e krizë, FA rezultuan më të dëmtuarat, në një kohë relativisht të shkurtër ato u ringritën dhe u bënë kontribuese të denja për sigurinë e paqen në rajon e më gjerë. Gjeografia e kontributeve të FA në mbështetje të paqes e sigurisë i kaloi kufijtë e rajonit të Ballkanit për tu shtrirë edhe përtej kontinentit. Proceset integruese të [[Forcat e Armatosura të Republikës së Shqipërisë|FA]] të nisura në vitin [[1992]] u ridimensionunan pas vitit [[1997]], në përputhje me realitetet e krijuara, dhe arritën pikën e tyre kulmore me ftesën për anëtarësim në [[NATO]] që vendi ynë mori në Samitin e Bukureshit në prill 2008.

=== Portet e Shqipërisë ===
{{Kryesor|Portet e Shqipërisë}}
Portet e Shqipërisë kanë funksionuar në bregdetin shqiptar që në kohët e lashta si në [[Durrës|Dyrrah]], [[Ulqin]], [[Tivar]], [[Vlorë|Aulone]], [[Apoloni]], [[Sarandë|Onhezmi]], etj. Gjatë shekujve VII–XII Durrësi ishte skela kryesore në perëndim të [[Perandoria Bizantine|Perandorisë Bizantine]]. Gjatë periudhës së [[Mbretëria e Arbërisë|principatave arbërore]] u ngritën skela të vogla kryesisht në grykat e lumenjeve në [[Buna|Shirgj]], [[Shëngjini|Shëngjin]], [[Mat|Shufada]], Rodon, [[Shkumbini|Bashtovë]], [[Semani|Pirg]] dhe Spinaricë zhvillimi i të cilave u frenua gjatë periudhës së [[Shqipëria osmane|pushtimit osman]].

Gjatë viteve 1928 deri 1934 u ndërtua porti detar i Durrësit dhe disa pontile druri në Sarandë, Vlorë e Shëngjin, të cilat u shkatërruan gjatë [[Lufta e Dytë Botërore|Luftës së Dytë Botërore]]. Nga viti 1945 deri në vitin 1952, u rindertua porti i Durrësit dhe disa kalata betoni në Vlorë, Sarandë e Shëngjin. Gjatë bregdetit Jon janë ndërtuar kalata e pontile në gjirin e Spilesë në [[Himarë]] dhe në [[Lukovë|Sasaj]] që shërbenin kryesisht për transport agrumesh. Porti kryesor i vendit është ai i Durrësit, ku funksionon edhe kantieri i riparimit të anijeve.

=== Hekurudha e Shqipërisë ===

{{Kryesor|Hekurudha e Shqipërisë}}

Hekurudha Shqiptare ose HSH është sistemi hekurudhor shqiptar. Terminali kryesor i vendit është në [[Durrës]].

Infrastruktura e HSH-së shtrihet drejt lindjes në [[Pogradec]], jugut në Vlorë dhe veriut në [[Shkodër]]. Ka edhe një linje në kryeqytetin Tiranë. Shinat u shtrinë në vitet '80 në [[Mali i Zi|Mal të Zi]] nëpërmjet kufirit të [[Hani i Hotit|Hanit të Hotit]], për transport mallrash. Sot ende nuk ka asnjë lidhje hekurudhore ndërkombëtare për pasagjere në Shqipëri. Trenat janë në gjendje fizike jo të mirë. Rrjeti i HSH është i ndërtuar ne te njëjtin sistem si në Evrope, ne gjurme normale dhe ka një gjatësi prej 447&nbsp;km.

== Kultura ==
{{Kryesor|Kultura e Shqipërisë}}
Kultura e Shqipërisë është e pasur në shumë drejtime të arit si kinematogafi, teatër, art figurativ etj.

Pas Luftës së Dytë Botërore nën udhëheqjen e sistemit Komunist të Shqipërisë është futur në shoqërinë shqiptare edhe shpërndarja e mirënjohjeve për veprimtari të ndryshme të personava me profesione artistike. Ndër mirënjohjet më të njohura janë [[Artist i Popullit]] dhe [[Artist i Merituar]]. Me ndërrimin e sistemit të qeverisjes, në Shqipëri shpërndarjen e mirënjohjeve e bën Presidenti i Republikës së Shqipërisë. Mirënjohjet që presidenti i bën shqiptarve dhe shtetasve të tjerë janë shenjë e mirënjohjes për kontributin e individëve për sfera të ndryshme të kulturës shqiptare.

=== Arti në Shqipëri ===
{{Kryesor|Arti në Shqipëri}}
Fillimet e artit figurativ në truallin e Shqipërisë janë të hershme. Gjurmët e para i përkasin periudhës se neolitit. Nëpërmjet zbulimeve të shumta arkeologjike, në zona të ndryshme të vendit, janë gjetur qindra e mijëra qeramika, terrakota, zbukurime ne metal etj., që u përkisnin fiseve ilire, paraardhësve të drejtpërdrejtë të shqiptarëve të sotëm.

Prodhimet më të hershme janë të thjeshta, për përdorim praktik, por në to shfaqen edhe vlera artistike si në format zoomorfe të enëve ashtu edhe në dekorim, gdhendjet dhe elemente të tjerë. Nga shekulli i gjashtë deri në shekullin e trete p.e.re në qeramika vizatohen linja dhe figura gjeometrike; forma ndërtohet me siluet më elegant dhe pasurohet me elemente plastike. Shumë enë të kësaj periudhe, që ruhen sot në muzetë e Shqipërisë, kanë vlera të mirëfillta artistike dalluese vendase, që nuk i ndeshim në artin e fqinjëve të tjerë po aq të lashtë si helenët, maqedonasitë apo romakët.

=== Kuzhina shqiptare ===
{{Kryesor|Kuzhina shqiptare}}

=== Letërsia shqiptare ===
{{Kryesor|Letërsia shqiptare}}

=== Televizioni në Shqipëri ===
{{Artikulli kryesor|Televizioni në Shqipëri}}

=== Vallet Shqiptare ===
{{Kryesor|Vallja Shqiptare}}

=== Sporti në Shqipëri ===
''Shiko edhe: ''
* [[Kombëtarja shqiptare e futbollit]]
* [[Federata Shqiptare e Volejbollit]]
* [[Federata Shqiptare e Atletikës]]

== Referime ==
{{reflist|kolona=3}}

==Lidhje të jashtme==
* [https://albania.al Albania.al] – faqja turistike e Shqipërisë {{In lang|en}}
* [http://www.president.al/ Presidenca e Shqipërisë] – Faqja zyrtare
* [http://www.parlament.al/ Parlamenti Shqiptar] – Faqja zyrtare

{{Coord|41|N|20|E|type:country_region:AL|display=title}}
{{Shtete në Ballkan}}
{{Shtetet në Evropë}}
{{Portal:Shqipëria/Skedat e portalit}}

[[Kategoria:Shqipëri| ]]
[[Kategoria:Vende në Evropë]]
[[Kategoria:Vende në Ballkan]]
[[Kategoria:Shtete anëtare të NATO-s]]
[[Kategoria:Shtete anëtare të Këshillit të Evropës]]
[[Kategoria:Shtete anëtare të Organizatës Ndërkombëtare të Frankofonisë]]
[[Kategoria:Shtete anëtare të Organizatës së Bashkëpunimit Islam]]
[[Kategoria:Shtete anëtare të Bashkimit për Mesdheun]]
[[Kategoria:Shtete anëtare të Kombeve të Bashkuara]]
[[Kategoria:Shtete dhe territore të themeluara më 1912]]
[[Kategoria:Republika]]